ΚΥΠΡΟΣ! το μοναδικό Ευρωπαϊκό κράτος που παραμένει διαιρεμένο.
ΛΕΥΚΩΣΙΑ! η τελευταία διαιρεμένη πρωτεύουσα του κόσμου μετά το Βερολίνο.
Στις 15 Ιουλίου 1974, το νησί της Κύπρου βυθίστηκε σε αναταραχή, μια ημερομηνία χαραγμένη για πάντα στη συλλογική μνήμη του λαού της. Εκείνη τη μοιραία μέρα, τα όνειρα και οι φιλοδοξίες αμέτρητων Κυπρίων γκρεμίστηκαν από τον βροντερό απόηχο της προδοσίας και της σύγκρουσης. Καθώς ξημέρωσε, οι γαλήνιοι ουρανοί της Μεσογείου έδωσαν τη θέση τους στα μαύρα σύννεφα ενός ενορχηστρωμένου πραξικοπήματος, με την υποστήριξη της ελληνικής στρατιωτικής χούντας, που είχε ως στόχο να ανατρέψει τον Πρόεδρο Μακάριο και να προσαρτήσει την Κύπρο στην Ελλάδα.
Η ελληνική στρατιωτική χούντα, που είχε καταλάβει την εξουσία στην Ελλάδα το 1967, είχε από καιρό φιλοδοξίες της ένωσης, της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Η χούντα έβλεπε την Κύπρο, με τον σημαντικό ελληνικό πληθυσμό της, ως φυσική προέκταση του ελληνικού έθνους. Ο Πρόεδρος Μακάριος, υπέρμαχος της ανεξαρτησίας και μιας προσεκτικής προσέγγισης της ένωσης, θεωρούνταν όλο και περισσότερο ως εμπόδιο στα σχέδιά τους. Η απόφαση της χούντας να ενορχηστρώσει ένα πραξικόπημα οδηγήθηκε από την επιθυμία να εγκαταστήσει μια πιο ευέλικτη κυβέρνηση που θα ευθυγραμμιζόταν γρήγορα με το όραμά τους.
Το πραξικόπημα εκτελέστηκε με βάναυση αποτελεσματικότητα. Το πρωί της 15ης Ιουλίου, βαριές ένοπλες δυνάμεις εισέβαλαν στο προεδρικό μέγαρο στη Λευκωσία. Ο Πρόεδρος Μακάριος γλίτωσε οριακά τη ζωή του, καταφεύγοντας στα βουνά. Η χούντα τοποθέτησε νέο πρόεδρο τον Νίκο Σαμψών, μια διαβόητη προσωπικότητα με ιστορικό βίας και εξτρεμισμού. Το ραντεβού του Σαμψών προκάλεσε σοκ στο νησί, καθώς η φήμη του για αδίστακτο χαρακτήρα του προκάλεσε φόβο στις καρδιές πολλών.
Το πραξικόπημα δεν ήταν απλώς μια πολιτική αναταραχή. ήταν μια επίθεση στην ταυτότητα και την ψυχή της Κύπρου. Προκάλεσε έναν υπαρξιακό τρόμο που κυμάτιζε τον ιστό της κοινωνίας, χωρίς να αφήνει κανέναν ασυγκίνητο. Οι δρόμοι της Λευκωσίας, που συνήθως σφύζουν από ζωή και γέλιο, γέμιζαν φόβο και αβεβαιότητα. Τα σπίτια έγιναν πεδία μάχης και ο αέρας ήταν πυκνός από την καυτερή μυρωδιά της πυρίτιδας και τις κραυγές των αθώων. Οικογένειες διαλύθηκαν, και οι παλμοί της καρδιάς του έθνους συγχρονίστηκαν σε έναν ρυθμό θλίψης και αντοχής.
Καθώς διαδόθηκε η είδηση για το πραξικόπημα, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις τόσο σε εσωτερικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Στην Κύπρο άρχισαν να οργανώνονται αντιστασιακά κινήματα, αποφασισμένα να πολεμήσουν ενάντια στο χουντικό καθεστώς. Η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών, εξέφρασε τη βαθιά ανησυχία της για την κλιμακούμενη βία και το ενδεχόμενο περαιτέρω αστάθειας στην περιοχή.
Τις μέρες που ακολούθησαν είδαμε την τουρκική εισβολή, η οποία επιδείνωσε τα δεινά του νησιού, οδηγώντας σε μια διαίρεση που εξακολουθεί να προκαλεί σημάδια στη γη σήμερα. Το άλλοτε ενοποιημένο νησί χωρίστηκε στα δύο, μια οδυνηρή υπενθύμιση της ευθραυστότητας της ειρήνης και των καταστροφικών συνεπειών της εξωτερικής παρέμβασης.
Στις 20 Ιουλίου 1974, η Τουρκία ξεκίνησε μια στρατιωτική επέμβαση, γνωστή ως Επιχείρηση Atilla. Για τους Τουρκοκύπριους, θεωρήθηκε ως απαραίτητη ενέργεια για την προστασία της κοινότητάς τους από το χάος που εξαπέλυσε το πραξικόπημα. Για τους Ελληνοκύπριους, όμως, ήταν μια εισβολή που βάθυνε το τραύμα τους. Οι τουρκικές δυνάμεις προέλασαν γρήγορα, καταλαμβάνοντας σημαντικό τμήμα του νησιού. Οι μάχες ήταν σκληρές, με αποτέλεσμα πολλά θύματα και τον εκτοπισμό δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων και από τις δύο κοινότητες.
Η Λευκωσία, η πρωτεύουσα, έγινε μια διαιρεμένη πόλη, χωρισμένη από μια ουδέτερη ζώνη υπό την εποπτεία των Ηνωμένων Εθνών, γνωστή ως Πράσινη Γραμμή, που εξακολουθεί να υπάρχει και σήμερα. Οικογένειες διαλύθηκαν, οι κοινότητες διαχωρίστηκαν και οι πληγές του 1974 τρέμουν, αφήνοντας βαθιά σημάδια στις καρδιές του κυπριακού λαού.
Οι συνέπειες αυτών των γεγονότων οδήγησαν σε ένα παρατεταμένο και οδυνηρό αδιέξοδο. Πάνω από 200.000 Ελληνοκύπριοι εκτοπίστηκαν από το βορρά και χιλιάδες Τουρκοκύπριοι μετακινήθηκαν στο βόρειο τμήμα του νησιού. Το ανθρώπινο κόστος ήταν τεράστιο, με αμέτρητες ζωές να χάνονται και πολλές ακόμα να αγνοούνται. Ο διχασμός έφερε οικονομική δυσπραγία, κοινωνικό κατακερματισμό και μια βαθιά αίσθηση απώλειας και αδικίας που συνεχίζει να αντηχεί.
Παρά τις συντριπτικές αντιξοότητες, το πνεύμα της Κύπρου δεν ταλαντεύτηκε. Ο λαός, ανθεκτικός και περήφανος, κράτησε την ελπίδα και την ενότητα. Πένθησαν τις απώλειές τους αλλά και βρήκαν δύναμη ο ένας στον άλλον. Τα χωράφια, οι ελαιώνες, τα σπίτια και οι εκκλησίες μας μάρτυρες ιστορίας αιώνων, στάθηκαν ως σιωπηλοί φρουροί στο θάρρος και το διαρκές πνεύμα του κυπριακού λαού.
Η 15η Ιουλίου 1974 παραμένει ημέρα προβληματισμού και μνήμης. Είναι μια απόδειξη της ανθεκτικότητας ενός έθνους που αντιμετώπισε το χείλος του αφανισμού και αναδύθηκε με μια ανανεωμένη αίσθηση ταυτότητας και σκοπού. Οι απόηχοι εκείνης της ημέρας χρησιμεύουν ως επίσημη υπενθύμιση του τιμήματος της ειρήνης και της διαρκούς δύναμης του ανθρώπινου πνεύματος μπροστά στις συντριπτικές πιθανότητες.
Μέσα από το φακό της ιστορίας, ο πόνος εκείνης της ημέρας παραμένει, αλλά είναι και σύμβολο της ανυποχώρητης αποφασιστικότητας της Κύπρου. Το νησί, με τα αρχαία ερείπια και τα γαλανά νερά του, στέκεται ως φάρος ελπίδας και επιμονής, απόδειξη της διαρκούς δύναμης της ενότητας και της αδάμαστης θέλησης των ανθρώπων του.
Η ιστορία γράφτηκε και δεν παραγράφεται! Ούτε ξαναγράφεται! Ούτε αλλοιώνεται! Ούτε συγχωράει!
Κωνσταντίνος Διονυσίου
Γενικός Γραμματέας & Εκπρόσωπος Τύπου
ΝΕΑΣ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑΣ ΔΥΝΑΜΗΣ